Интернет къоркъуусуз болур ючюн

«Касперскийни лабораториясы» билдиргеннге кёре, кичи класслада окъугъан сабийлени 88 проценти  энчи смартфон неда планшет бла хайырланады, сёзсюз, ала интернетге да  киредиле, ол угъай да,  интернетсиз болалмай къалгъаннга да ушайдыла. Ол а  сабийлени психикаларына эмда саулукъларына бек къоркъуулуду. Россейли къызчыкъланы бла жашчыкъланы  7-10-жыллыкъларыны 79 проценти уа  танымагъан, билмеген абадан  адамладан дайым да  шуёхлукъ жюрютюрге чакъырыула аладыла.

Электрон амалла сабийлени, абаданланы да жашауларына аллай бир терен сингнгендиле, аласыз жашау эталмай окъуна къалгъандыла дерге боллукъду. Аны себепли кнопкалагъа бош басхан угъай да, гаджетле къалай ишлегенлерин теренирек билир, ала бла  къоркъуусуз хайырланырча этерге керекди.

 Жети-он жыллыкъ сабийлеге компьютерде ишлей билирча интернетде ол неда башха билдириуню къоркъуусуз излеп табарча, клавиатура бла ишлерча, школда  презентацияла хазырлагъанда документлени табып жарашдырырча эте билирге юйретирге керекди.

  Насыпха, башда айтылгъан бу затла къоркъуулу тюйюлдюле, ол угъай да, ала анга хайырлыдыла. Сабийле хакерледен къорууланыр ючюн энчи билдириулерин жашыра билселе да тамамлыкъ этерикди. Банк карточкалада, смартфонлада NFC къалай ишлегенин билген да цифралы жаны бла жахилликни кетереди.

   Интернетде тюрлю-тюрлю сервислени хайырлана билиу да -цифралы жарыкъландырыуду.  Социал сетьледе бир бирге бир затла жазыу бла адам аланы къалай ишлегенлерин билялмайды эмда аманлыкъчыладан къорууланалмайды.

Аны себепли  Константин Шалыгинни «Школьная киберсреда» деген проекти  2023 жылда жаш тёлю проектлени Битеуроссей конкурсунда биринчи жерге чыкъгъанды эмда ол сабийлени юйретиуге бурулупду. Аны бла байламлы Къабарты-Малкъарны мектеплеринде, интернат-школларында,  кадетлени араларында бир ненча тренингле бардырыллыкъдыла. Аланы кезиуюнде  сабийле бла  компьютерни билиу жанлы  юйрениуле бардырыллыкъдыла. Сабийлеге деп энчи  блокла, билдириулери бла  къагъытчыкъла жарашдырыллыкъдыла. 2024 жылны жаз башында уа билим берген учреждениялада окъугъан жашланы бла къызланы араларында  кибергигиенаны юсюнден оюнла къураллыкъдыла. Анга ондан башлап онсегиз жыллыкълагъа дери школчула къатышырыкъдыла.       

Проект КъМР-ни Жаш тёлюню ишлери эмда  КъМР-ни Жарыкъландырыу эм илму министерстволарыны, КъМР-ни Жамауат палатасыны, республикада жамауат палатада жаш тёлю советни,  Къабарты-Малкъар гуманитар-техника колледжни  себепликлери бла жашаугъа бардырылады.

Холаланы Марзият.
Поделиться: