«Абаданла манга не заманда да къайгъырыу кёзден къарагъандыла: Москвада – устазларым, мында уа – тамата коллегаларым»

Къулийланы Къайсын атлы Малкъар къырал драма театрны актрисасы Созайланы Ахматны къызы Мариям,  1991 жылда ГИТИС- ни тауусуп,  республикабызны маданиятына къуллукъ этгенлей келеди.  Ол «Гошаях бийчеде» - Гошаяхны, «Тау артында тал жиляйды»  дегенде - Сакинатны, «Тартюфда» -Марианнаны, «Учхан жулдуз»  спектакльде Жантууну сыфатларын къурагъанды. 2015 жылда актрисагъа «КъМР- ни сыйлы артисткасы» деген ат аталгъанды.

Алгъаракълада Мариямны редакциягъа къонакъгъа чакъырып, анга чыгъармачылыкъ бла байламлы бир къауум соруу бергенбиз. 

- Мариям,  кёпле актёр усталыкъгъа тартыныуум сабийлигимден келеди, дейдиле. Сен алай айталлыкъмыса?

- Сейир этсегиз да, угъай. Биринчи классдан башлап, аттестат алгъынчыгъа дери жашаууму медицина бла байламлы этерикме деп тургъанма.  Алай былайда къошарыгъым,  школда не тюрлю тюбешиу къуралса да, анга къатышмай къалмагъанма. Спорт, аскер хазырлыкъ жаны бла эришиуледе  менден тири окъуна болмаз эди. Бир жол военругубуз Жангуланланы  Валерий Исмайылович, анамы школгъа чакъырып, къызынг аскерчи болургъа таукелди, анга ол керек болурму, иги сагъыш этигиз, дегени эсимдеди.

Мен а химиядан, биологиядан, физикадан китапланы къолумдан кетермей айлана эдим. Алай кюнлени биринде телевизорда  актёр усталыкъгъа хазырларгъа къызлагъа бла жашлагъа сынаула бардырыладыла дегенни эшитгенимде, ары келгенме. Ётерме деп акъылымда да жокъ эди, алай Аллах хазыр этген жолдан къачалмайса. Атама – анама да ГИТИС- ге  тюшгеними артда билдиргенме.

- Москвада окъугъан кезиуюнгден не зат эсингде къалгъанды, биринчи ролюнг а къайсы болгъанды?

- Экинчи курсха дери сахнагъа чыгъаргъа къоркъгъаным. Ол манга бир энчи, уллу, жашырын жашауча кёрюне эди. Мен  бираз уялчакъ болгъаным себепли, базыналмай, устазларым  а сахнагъа оюн халда кесим да ангыламай тургъанымлай чыгъарып къойгъанлары бюгюн-бюгече да эсимдеди. Ала уа атлары айтылгъан бийик профессионалла эдиле Павел Хомский, Светлана Собинова, Людмила Домрачева, Давид Ливнев эм башхала.

Биринчи ролюм Достоевскийни «Преступление и наказание» романындан юзюкде Софьяны сыфаты болгъанды. Раскольников келип, къызгъа процентщица къатынны ёлтюргенини юсюнден айтхан кесек эди ол.   Преподавательлерибиз ишибизге  бийик багъа берген эдиле. Артда «Коварство и любовь»  оюнда - Луизаны,  «Тартюфда» Марианнаны сыфатларын къурагъанма.

- ГИТИС- де окъугъан жаш къауум  Малкъар театргъа келгенлеринде, мында тамата актёрла сизге къалай тюбегендиле?

- Таматаланы жанларындан  бир тюрлю чырмаула чыкъгъандыла, ала бизге аман тюбегендиле деп айталлыкъ тюйюлме.  Кесими жанымдан алагъа  билеклик этгенлери ючюн бютюн ыразылыгъымы билдирирге сюеме.  Абаданла манга не заманда да къайгъырыу кёзден къарагъандыла: Москвада –  устазларым, мында уа – тамата коллегаларым.

Миллет театрыбызда  биринчи ролюм «Ай тутулгъан кече» деген спектакльде Ишмырза  деген жашчыкъны сыфатын ойнагъанма.  Ол кезиуде мен тамата тёлюню ишине жаш актёр къауумдан биринчи болуп къошулгъанма.

- Белгилисича, сахна бла керти жашауда инсан башхады. Ол чекни айыргъан къыйынмыды?

- Сахна бла керти жашауда мен ахырысы бла да башхама. Биргеме ишлегенлеге ариу айтыргъа, сахнада къучакъларгъа, тёгереклерине чабаргъа  угъай демейме, алай керти жашауда уа жууукъ адамларыма алай эталмайма. Хау, аланы кимден да бек сюеме, алай уппалап, къоюнума къысып туралмайма. Керексиз кёзбауладан эсе юйюрде адамларыма  хар жаны бла болушалгъаным, ала манга таянчакъ болгъанларын  сезгеним магъаналыды.

Бек биринчиден, хар адамда  ахшы жанларын кёрюрге излейме, тюйюш-урушланы  ахырысы бла да кётюралмайма. Актёр школаны хайырынданмы болур, билмейме, алай мени алдаргъа къыйынды. Айтхан сёзлерине кертичи болмагъанланы, ётюрюкчюлени сюймейме. Адамны къыйын къылыгъы болсун, ол бир затны эте билмесин, алай алдамасын.  Аллай бла келишаллыкъ тюйюлме. Аллахха шукур, коллективибизни келечилери, тёгерегимде башха адамла да адеплилиле, намыслыла болуп тюшгендиле. Аны бла насыбым тутханды.

- Ёлмезланы Мурадинни пьесасына кёре салыннган «Гошаях бийче»  спектакльде ролюнг бла  2000 жылда Осетияда бардырылгъан театр фестивальда «Бек иги тиширыу  роль» деген номинацияда биринчи болгъанса. Ол сыфатны къурагъан, баям, алай тынч болмаз эди?

- Тюз айтаса, сау бол бу соруу ючюн. Кертиди,  аны къурагъан  къыйын эди. Биз барыбыз да билгенибизча, бийчени жашауу къыйын, ажымлы да болгъанды. Аллай сыфатны  къараучуну ийнандырырча, кесинги жюрегингден, кёлюнгден ётдюрюрге керекди  десем, бир жангы зат айтмам.

Ол заманда кесими жашауумда да къыйыныракъ кезиуле тюшген эдиле, аны себепли бу жигит манга бютюн жууукъ болгъанча эди. Аны сахнада кёргюзтюп къутулгъунчугъа дери не кюлген, не ышаргъан, не бир затха артыкъ къууаннган эталмагъанма. Ол мени кесинден бошламай артда да иги кесек заман тутханды.

- Мариям, рольланы юсюнден айта, сен сахнада жашчыкъланы сыфатларын да сейир къурагъанынгы билебиз. Анга шагъатлыкъ «Учхан жулдуз» спектакльде Жантууду. Баям, аллай къапха кирир ючюн тиширыудан уллу  кюч- къарыу изленеди?

- Хау, алайды. Жантууну сыфатын къурагъанымда, орусча айтханда,  «раздвоение личности»  окъунамы болгъанды деген чекге жетген эдим.  Тиширыума, алай ол кезиуде кесими акъылбалыкъ болгъан жашча жюрютюп башлагъан эдим, керти жашауда аныча сёлешип, аныча солуп да.

Актёр коллегаларым а, туурамдан къарап, къарачы муну сюелгенине, аякъларын алгъанына, деп жашыртын кюлюп окъуна тургъандыла. Аслам заман репетицияланы эсебин сахнада кёргенсиз. Ышанама, багъалы къараучуланы ийнандыралгъан болурма деп.

- Сахна ишлерингде эмда жаратханынг а къайсыды?

- Ол неда бу деп айталмайма айырып. Алай сабий спектакльледе ойнаргъа сюйгеними сагъынмай болалмайма. «Шамай къала», «Жыртхыч къоян», «Насыпны чархы» эм башха оюнла – была  барысы да манга эмда багъалыдыла. Нек дегенде аланы  жашчыкълагъа бла къызчыкълагъа саугъалагъан кезиуюбюзде  залдан келген энергетиканы бир башха жерде сезмейме. Былада жарыкълыкъны жаланда сен бермейсе, ол санга да толусунлай, эки кереге кёбейип къайтарылады.

Бир сёз бла айтханда, адам улуну байлыгъы сабийледиле. Хар гитче бала да насыплы, саулукълу болсун, мамыр кёк тюбюнде жашасын!

Ушакъны Жангуразланы Нажабат бардыргъанды
Поделиться: