«Байрам кюн жарлылагъа садакъа тилетмегиз»

КъМР-ни Муслийманларыны дин управлениясындан бизге билдиргенлерине кёре, быйыл фитир садакъаны ёлчеми   100 сомда тохташдырылгъанды. Рамазан айны ахырында къолайсызлагъа садакъа бериу тёре къайдан чыкъгъаныны   юсюнден    «Ислам в Евразии» газетни баш редактору Аккайланы Хасим былай ангылатханды:

-  Рамазан айда къолайсызлагъа   садакъа бериу   Мухаммад файгъамбарны, Аллахны саламы анга болсун, Мединагъа кёчгени бла байламлыды. Хиджраны экинчи жылындан башлап муслийманлагъа Рамазан айда   фитирни тёлеген борч этилгенди. Бу садакъаны   юсюнден файгъамбар ораза ачылгъынчы эки кюн  алгъа белгили этген эди.

Закятны бла фитирни башхалыгъы недеди дерге да боллукъсуз.  Шериатны жорукъларына кёре, байлыгъыны бир ёлчемин   къарыусузлагъа бериу – ол закятды.     
Фитир  а Рамазан айгъа тюбеген    битеу муслийманлагъа да борчду. Аны акъылбалыкъ болгъан   кеси ючюн эмда аны къолуна къарагъан хар адамгъа да, ол санда Рамазан айда туугъан сабийчиклеге да, тёлейди.  Ол угъай, анасыны къарынында болгъан балачыкъ ючюн да садакъа берилсе игиди.  
Фитирни социал магъанасы уллуду. Ол   Ораза ачылгъан кюнню  байрамында къолайсызлагъа жарлылыкъларын унутургъа, ахчаны аланы жашауларында магъаналы жумушлагъа къоратыргъа, аш-сууларын игилендирирге болушады. Хадиследен биринде былай айтылады: «Байрам кюн жарлылагъа садакъа тилетмегиз».  Фитир байланы бла къолайсызланы   жууугъуракъ этерге,  бир бирлерини жарсыуларын ангыларгъа болушады.   

Шериатны жорукъларына кёре,    садакъаны ёлчеми    къыралны экономика болумуна, тохташхан багъалагъа кёре саналады. Ол финиклени, жюзюмню, арпаны неда будайны багъасына кёре тёргеледи. Ол къаллай бир болгъанын   а официальный дин структуралада билире боллукъду.  

Ислам дин бла кюрешген алимле айтханларыча, фитир жарлылагъа, къолларындан келмегенлеге юлешинеди. Бу садакъаны баш мураты – къыйын жашау болумгъа тюшгенлеге болушууду. Аны ючюн ахчаны     туудугъуна,  сабийине неда къолундан келген жууугъуна    берген къабыл этилмейди. Мухаммад файгъамбар былай айтханды: «… байладан жыйыгъыз да, жарлылагъа юлешигиз».

Садакъаны къолайсыз жууукъларыгъызгъа, къоншуларыгъызгъа беригиз. Тёгерегигизде аллайла жокъ эселе, башха жерде жашагъанлагъа тёлегиз. Фитирни бергенде жангылыргъа жарамайды. Мухаммад файгъамбар былай айтханды: «Закят ахчагъа тийишли  болмай, аны хайырланнганла бардыла.   Къыяма кюн аланы от сакълайды».

Садакъаны Рамазан айны ичинде берирге боллукъду. Алай аны Ораза ачылгъан кюн чыгъарса игиди – айны ахыр кюнюнде кюн батхандан сора. Алай аны гъайыт намазгъа дери берирге тийишлиди. Бир сылтауу болуп, аны заманында тёлеялмагъан а байрам намаздан сора кюн батхынчы бу борчун толтурургъа керекди. Мухаммад файгъамбарны быллай сёзлери барды: «Фитир садакъа байрам намазгъа дери  тёленсе, ол къабыл кёрюледи».