АВТОБУСДА

Бетин манга айландырып олтургъан тиширыу мудахды. Къарамын букъдура, терезеге бурулады. «Сылтауу неде болур?» – деп сагъыш этеме. Аны тынгысыз сыфаты тынчайтмайды.

Ол къайгъы къачы ызланнган тёгерекге ушайды. Бу таралыуну къалайда башланнганы, къалайда бошаллыгъы да белгисизди. Ол инжилиу, къыйылып алыннган къара оюуча,  саулай да автобусну беклегенди.

Жер тёгерекди, дейдиле. Алай болур ансы, адам, учхалап, жыгъылып кетмез ючюн, бир затдан тутаргъа керекди. Къагъанакъ болгъанда – бешик бауундан, ана къоюнунда – аны боюнундан, атлап башлагъанда – ыннасыны этегинден, биринчи кере атха миннгенде – атасыны бел бауундан, жаш заманында – сюйгенини билегинден, къарт болса уа – туудугъуну къолундан…

Тиширыу жангызгъа ушайды. «Кюндюз ол алай бек да билинмейди, кече къыйынды ансы», – дейдиле бирле. Мен а алай сунмайма. Ётюрюкдю. Нек десенг, кече - ариу тюшлени, ала бла аралашып келген эсгериулени аллыды. Ол себепден киши жангыз болмайды – жашау къызгъаннган насыпны тюшлеринде сынап, тансыкъ болуп  тургъан адамларыны бетлерине къарап, къууаннганла, аланы эслеринде тутханла кёпдюле.

Анам ёлгенде жаш эдим. Аны тюшюмде кёрюп, ол мени анда да сюйгенин, манга анда да жарсыгъанын билип, кёл этип турдум…  
Кече адам жангыз тюйюлдю. Ма эрттенликде уа, гюл – кюннге, туман – кёкге, бала анасына тартыннганда, ол жарсыу туурагъа чыгъады. Къыйынды ол чакъда жангызгъа, керти жашаугъа кирип, кесине жумуш тапхан.Бу дунияда жолугъуп, артда айырылыргъа тюшсе, тюп дунияда тюбеширинге ийнанмай къалай къалгъын? Эки  жанына бёлюнебиз.

Огъесе бу адамны озуп кетген сюймекликми тонагъан болур? Жылны кезиулери окъуна бирча заманында келмегенлерин кёрюп турабыз. Сюймеклик да алайды. Биреулен къышда наныкъ жыяды, башхасы жай чилледе буз таш болады…

Бу ариу жаш тиширыуну жюрегин, чыпчыкъ, уяныча чачхан къайгъы тёгерекни аулагъанды да, автобусда олтургъанла шыбыртсыздыла, бирча тынгылагъанлай барадыла. Бизни барыбызны да бетлерибиз, къарындаш-эгешча, бир бирге ушап къалгъанларын сеземе. Хар бирибизни тынгысызлыгъыбыз башха тюрлю болса да, аны тёрели сыфаты бирлешдиргенди бизни. «Биз бу мудахлыкъдан эркин болур ючюн не  керекди?» – деп сорама кеси кесиме.
Мен жууап излей тургъунчу: «Бизни сюйген эркин къырал!» – деп жууаплайды мен танымагъан бир ауаз.

Баям, тиширыуну жанында тапчыкъ ишленнген акъ чачын терк-терк ёрге сылай тургъан эр кишиди.

– Жалкъытханды бу жашау, – дейди башхасы, – уллу, иги ишле этип, къарыуубуз алагъа кетип, кеси кесибизге ыразы болуп жашаргъа сюебиз.  

–  Арыгъаныбызны бир тюрлю бир магъанасы болурча, – деп къошады бири, къыйырда кеси жангыз олтургъан жаш адам болур. Ол айтханнга ушайды. Аланы хар бирини кеси тюзлюгю болгъанын билеме да, даулашмайма.

Мудах тиширыу, кёзлерин  бизден букъдура, терезеден къарайды.«Тиширыу къалай жашай эсе, миллет да алай жашайды», – дейме кимге эсе да, эшитдирмей.