Ветеранланы огъурлу, багъалы сыфатлары бюгюн да кёзюмю аллындадыла

«Бир киши да унутулмагъанды…» деген ат бла ветеранла бла тюбешиуледе, музыка-адабият композициялада школда окъугъан кезиуюбюзде кёп кере бола тургъанбыз. Бизге, сабийлеге, къазауатха къатышханла бир башха дунияны адамларыча  кёрюне эдиле. Къаллай бир огъурлулукъ бар эди аланы кёзлеринде. Аны бла бирге уа ала букъдурургъа кюрешген мудахлыкъ да. Ол сезимни къыйматын мен жаланда бюгюнлюкде ангылайма. Жаханимни ёз кёзлери бла кёрюп, санлары-жанлары бла билип, сезип, уруш этген, анда антлы тенглерин асырагъан да тынч тюйюл эди.

Кёп эдиле элибизде ветеранла. Алай, жарсыугъа, Бабугентде бюгюнлюкде аладан бири да къалмагъанды. Болсада жамауат аланы эслеринде тутады, хурмет этеди. Аланы эсгере, жюрегиме къаллай эсе да бир хычыуунлукъ да келеди. Таныгъанларымы, билгенлерими бетлери кёз аллымда сюелгенча болады. Тукъумларын, атларын барысыны да эсгералмасам да, сыфатларын а унутмайма.

Къадырланы Аскер бийик ёсюмлю адам болуучу эди. Къар терен жауса, элибизде: «Аскерни тобукъларына дери тюшгенди»,-деп, чам да этгендиле. Ол сёзле бюгюнлюкде окъуна айтыладыла.

Ксаналаны Ибрагим Къызыл Жулдузну орденине юч кере тийишли болгъанды. Школубузгъа директорлукъ этип да тургъанды. Тогъузаланы  Кемалны юсюнден а бизни юйде кёп айтылгъанды. Ол аппамы экиге айланнган къарындашы болгъаны себепли бизни белгили журналистибиз Къулбайланы Алий кесини «Оразайны туудугъу» деген ат бла китабында аны юсюнден жазгъаны да бек къууандыргъанды. Кемал «За взятие Будапешта» эм кёп башха майдалла бла да саугъаланнганды.

Османланы Мамуну да бизни юйюр, айырып, ариу кёргенбибз. Ол жууукъду деп билмейме, ётюрюк айтмам. Жарсыугъа, юйде аны сорур адамыбыз да энди жокъду. Алай аппабыз бла аны араларындагъы шуёхлукъну уа шагъатыма. Къалай сюе эдик биз ол къартны –Мамуну! Бизге, сабийлеге, аны бир кёзю бирсисинден башхаракъ болгъаны уа сейир эди. Артда билген эдик ол аны урушда тас этгенин.

Аппабызны юйю тёшчюкден энишге къарасанг кёрюнюп тура эди. Осман улу, къартая башлагъынчы,  андан энишге энип, эки къартны-аппам Бёзюланы Токалайны бла ыннам Мисирланы Айшатны – саулукъларын соруп кетмеген кюн жокъ эди.

Тёшден тюшюп, артда ёрге чыкъгъан къыйын бола тебирегенинде уа, алайгъа келип, андан энишге кёпге дери къарап туруучу эди. Хар не да тап болгъанын ангылагъанындан сора кетип тургъанды юйюне. «Ата, кёремисе, Маму келгенди», - деп, аз кере айтмагъанбыз аппабызгъа. Ма аллай бир огъурлу  адам  болгъанды ол. Жолну бир жанындан бизни, сабийлени, окъуна кёрсе, аны бирси жанына кеси ётюп, кёп алгъыш этер эди, къартлагъа иги болугъуз дегенлей, алагъа салам айтдыргъанлай турур эди.

Мамуну уруш жыллада болдургъан жигитлиги ючюн саугъасы артда иги кесек жыл озгъанындан сора келип, элибиз анга сейир этгени  бла бирге къууаннганы да эсимдеди. Жарсыугъа, аны сабийи болмагъанды. Алай, айтханымча, эл фронтчуланы сюеди, тансыкълайды, эсинде тутханлай да турады. Орамлагъа аланы атлары аталгъаны уа бютюнда къууандырады.

Жыл сайын 9 Майны байрамында, элни огъары жанында къарындаш къабырлада салыннган эсгертмени къатына жыйылып, бу кюнню Бабугентде алай белгилеучюдюле. Фронтчуладан адам къалмагъанлыкъгъа, битеулю билим берген эмда кадет школланы устазлары, элде абадан адамла, ветеранланы жууукълары жаш тёлюге ол кюйсюз жылланы, жигитликни, адамлыкъны юслеринден хапарла айтыучудула.

Уллу Хорламны байрамын белгилеген кюнледе былайда дагъыда бир тёре болуучуду. Биз пионер кезиуюбюзде, бу эсгертмени къатында сюелип, алайтын озгъан адам бла пионерлеча саламлашып тургъанбыз. Бир жол тенг къызым бла манга да эсгертме къатына барыр кезиуюбюз жетеди. Кюнню биринчи  жарымы бек чууакъ эди, артда уа къаты жаууп башлайды. Алайдан кетерге жарамагъан сунуп, жауун тюбюнде къалабыз, жибийбиз.

Къайдан чыкъгъанын билмейме, алай, бу къарындаш къабырлагъа къарап, элден ыспас  алып тургъан оруслу тиширыу Горбунова келеди. Ала эки эгеч эдиле – Дарья бла Анна. (Алай ол кюн къайсысы болгъанын билалмайма). Бизге ол, ариу айтып, ауруп къаласыз деп, алайдан чыгъарады, эшиклени да бегитип (эсгертмени тёгереги темир буруула бла жабылады), бизни юйюне элтип, жауун тохтагъанындан сора жибергенин бир да унутмайма. Ол тиширыуланы юйлерини терезелери къарындаш къабыргъа къарап эдиле да, кёрген да андан этгенди. Ма аллай бир огъурлу адамла эдиле бу эки эгеч да.

74 жыл… Кёпмюдю ол, азмыды, билмейме. Бир-бирле, аллай бир да жашамай, дунияларын алышып кетедиле. Адам улуну эси ангылап болмазча, хар заманда да ол анга налат бере келген ма аллай бир къыйынлыкъды уруш дегенинг. Энди ол бир баланы да ёксюз этмесин, аналаны да сабийлерин сыйырмасын!

Биз бу суратда кёргенле Уллу Хорламны болдурур, мамырлыкъ жашауну келтирир ючюн, жанларын-къанларын аямагъандыла. Аланы ёшюнлеринде орденлери бла майдаллары кеслери анга шагъатлыкъ этедиле, биз кёп айтмасакъ да. Барысыны да ол дуниялары жарыкъ,жатхан жерлери кенг болсун!