Къоркъуусузлукъну жалчытханлы – эки ёмюр

1724 жылда Нальчик сууда аскер къала болгъанды, анда, эм алгъа, аскерчиле тургъандыла. Талай жылдан а анда граждан жамауат да жашап башлагъанды, асламысында аскерчилени юйюрлери. Юйле агъачдан ишленнгендиле, башларын саламдан салгъандыла – аны ючюн от тюшерге къоркъуу хар заманда да чыгъа тургъанды. Ал кезиуледе жаннган жерлени гитче чында аскерчиле ёчюлтгендиле, кеслери да черекден сууну хайырланнгандыла. Алай къала уллудан-уллу бола баргъаны бла анда къоркъуусузлукъ жалчытыу къыйын болгъанды. Юйле бир-бир къатларында ишленнгендиле. Алай, заман кёргюзтгенича, аллай къаршылыкъ иги тюйюл эди – от тюшгенде къоншуда мекямлагъа терк кёчгенди.

1834 жылны 4 апрелинде Къабарты линияны командующийи полковник Пирятинский «Ачыкъ предписанияны» чыгъарады, анга кёре Нальчик къалада от тюшюулеге къажау мадарла къырал даражада этиледиле. Андан сора къысха заманны ичинде биринчи от ёчюлтюу оборудование да келтириледи. 1840 жылны 1 январына къалада 5 от ёчюлтюу багор бла сууну ташырча 1 бочка бар эдиле. Аланы жаннганда хайырлансала да, къыйын болум чыгъардан а сакъламагъандыла. Сылтаула алгъыннгылай къалгъандыла: от бла кюрешгенде уллу кёллюлюк, къургъакъ кырдыкны къабындырыу, мекямгъа аман умут бла от салыу. Бир кесекден Нальчикде суу тартхан насос келтирилгенди, алай ол бир минутха жангызда 15-20 челекни толтуралгъанды. 1915 жылны 1 январына Нальчикде отну ёчюлтгенде хайырланылгъан быллай бир зат болгъанды: эки суу тартхан насос, суу ташыгъан юч бочка, беш ат. Элледе да отланы ёчюлтгенде керекли оборудование жетишмегенди, болгъан техника да сууладан узакъда эди.

Бу шартла эсге алынып, Нальчикни коммунал мюлк жаны бла бёлюмюнде 1926 жылны 1 октябринде от ёчюлтюу команда къуралады, анга 1 брандмейстер, от ёчюлтюучю эмда алагъа таматалыкъ этген 1 адам киредиле. Алагъа деп 8 ат, 2 насос, багорла да алынады. 1973 жылны 1 июлюнда РСФСР-ны Ич ишле халкъ комиссариатыны буйругъу бла От тюшюуге къоркъуусузлукъну жалчытхан къалауурланы бёлюмю къуралады, аны башчысына уа Вячеслав Мелодинскийни саладыла. Бир жылдан аны Михаил Воробьев алышындырады эм службагъа таматалыкъны 13 жыл этеди, аны къолунда служба иги да айныйды. 1951 жылда бёлюмню башчысы Иван Башкирцев, 1977-184 жыллада уа полковник Борис Думаев боладыла.

1994 жылда От тюшюуге къажау эм авария-къутхарыу ишлени службасы КъМР-ни Ич ишле министерствосуну от тюшюуге къажау къырал службасыны управлениясыны дегеннге тюрлендириледи. 21 декабринде уа «От тюшюуге къоркъуусузлукъну юсюнден» закон къабыл кёрюледи, ол къырал власть, жер-жерли самоуправление органла, предприятияла, учрежденияла, фермер мюлкле эм башха биригиулени араларында бу жаны бла байламлыкъланы бегитеди. Озгъан ёмюрню ахырында, бюгюнлюкде да службаны айныуу тири барады. Бусагъатда адамланы бла мюлклени от тюшгенден 1603 къутхарыучу сакълайдыла, ала ишлеринде 166 техниканы хайырланадыла.