Эл айнытыуну жолу бла барады

1957   жылда туугъан жерлерине къайтыргъа  эркинлик берилгенде,  ташлы талачыла да  кеслерини эллерине келедиле. Андан   эл  айнып,  аягъы  юсюне  тура  башлайды.  Ол жылдан окъуна     школ   ишленип башлайды. 1960 жылда  уа Маданият юй орналады.  Тынч-тынч элге суу, чыракъ, газ да тартылады.

Къара  ишден  не  заманда  да  къачмагъан  адамла,  колхозда  ишлеп, республиканы атын игилик бла айтдыргъандыла.  Аллай инсанланы   санында   кеси заманларында колхозну председательлери болуп тургъанланы да белгилерчады.  Аладан бири  Ностуланы Далхатды,  партизан къауумну келечиси. 1943 жылда душманны къолундан жоюлгъан эди.  РСФСР-ни  Президиумуну Баш Советини   оноуу бла  1965 жылда   урушну кезиуюнде этген  жигитлиги ючюн «Кишилиги ючюн»  деген майдалгъа  тийишли болгъанды. 

Дагъыда  Таукенланы Ахмат,  будай, эт- сют ашарыкъланы берилген мардасындан  кёп этгени ючюн, 1961 жылда колхозну республикада   биринчи жерге  чыгъарып,   Ленинни орденине тийишли болады.                                 Занибекланы Харун да хар заманда да иги жетишимле кёргюзтюп тургъаны ючюн «Сыйлылыкъны белгиси» орден  бла, «100 лет со дня рождения В.И.Ленина»  майдал бла саугъаланнган эди. Эристауланы Алий  а  «Урунууда жигерлиги ючюн»  майдалгъа тийишли болгъанды.  Аны  оноуу бла Лескенде малчылыкъ бла кюрешгенлеге  эки къатлы юй ишленнген эди. Уазикланы Шамил да  будайны, этни берилген мардадан кёп чыгъаргъан жетишмлери ючюн  «Сыйлылыкъны Белгиси»  орден бла саугъаланнганды. Элде  малла тутхан уллу  комплексни проектин къурагъан автор болгъанды.  Алтууланы Къазий а  эм  жаш председатель болгъан эсе да, элде атын махтау  бла  айтдыргъан  инсанладан    болгъанды. Аны  хайырындан  «Победа»  колхозда  жашил къудору эм   башха  битимлени  ёсдюрюуде   иги  жетишимлеге  жетген эдиле.

Колхозда ишлеген адамланы  санында  тюрлю-тюрлю саугъалагъа тийишли болгъанла да аз тюйюлдюле.  Гузийланы-Байсыланы Халиматны  нартюх жыйгъан бригадасы  бир гектардан 105 центнер нартюх  алып, битеусоюз рекордну этген эди. Аны себепли Халимат  ЦККПСС-ни  биринчи секретары Никита Хрущевну  XXI  съездини докладында  белгиленнгенди. Таулу тиширыу ВЛКСМ-ни  XIV съездини  келечиси болгъанды. «Урунууда жигерлиги ючюн» майдал бла  да  саугъаланнганды.

Цаколаны Мустафа, Уллу Ата журт урушну ветераны,  Александр Невский атлы эки орденни кавалери,  кёп жылланы   эл  советни  председатели  болуп, аны   айныууна улу  къыйын  салгъанды.   Байсыланы Магомет  эм иги  механизаторладан  бири  болуп «За  освоение  целины  и залежных земель»  деген  майдал бла  саугъаланнган  эди.  Ишден  кетгенинден  сора  да,  жаш  механизаторлагъа  болушлукъ  этип  тургъанды.  Къазийланы Ахмадия да  «За  освоение  целины  и залежных  земель»  деген майдалгъа  тийишли  болгъан  эди.  Кёчгюнчюлюкден   къайтхандан сора  30  жылны  колхозда  тамата  къойчу  болуп  тургъанды. Иги   жетишимлери  ючюн «Урунууда жигерлиги ючюн»  майдал  бла  саугъаланнган  эди.  Сараккуланы Шам а колхозну  баш къойчусу  болуп  тургъанды.  1962 жылда  малларыны  саны 100-ден  аслам  болгъаны  ючюн   ВДНХ-ны  алтын  майдалына тийишли болады.   Токъумаланы Юсюп,   къойчулукъда  иги жетишимлеге  жетип   Урунуу Махтаулукъну Орденини 3-чю даражасы  бла саугъаланнганды.

Элде  билим  бериуге  да  уллу  эс  бурулгъанды. Биринчи  школ  1928 жылда  ачылгъан эди,   устазла  уа   Къарчаланы М. бла  Гадийланы Матгерий  болгъандыла.  Ол 1944  жылгъа   дери  ишлегенди.  1956  жылда  окъуна къауум  адам  артха,  эллерине,  къайтханларындан  сора,  школ да  ишин жангыдан  башлайды.   Анда  сегиз  класс  билим  бергенлери  себепли биринчи  школну  бошагъанла  1963  жылда  болгъандыла.  Кёчгюнчюлюкден къайтхан жыллада  школну  директору   къабартылы  Пхибихов Хажомар болгъанды.   Биринчи устазла да  элге  келип  окъута  эдиле.  Аланы  санында  Зинаида Расторгуева,    Прасковья  Курилова,  Дрыгина  Валентина,  Абрамова Шифро,  Хабидит Кабалоева, Тёппеланы Назир, Гайыланы Тагиб, Нюся Керефова, Таппасханланы Байдуллах эмда башхала болгъандыла.

Бираздан а  школну  директору   Тёппеланы Назир  болады. Мектепде   он  класс  билим  берип   башлайдыла. 1963  жылдан  бери  школну  тауусханланы  саны  1000-ден  атлагъанды.  2009 жылдан башлап  Огъары Лескенни  сабийлери  да,  Ташлы-Таланы школуна келип, билим аладыла.

28  марта 2014  жылда  уа  элде   амбулатория  ачылгъанды.   Бюгюнлюкде  анда  терапевт, педиатр, процедура, прививка, гинекология, физио, лаборатория кабинетле да бардыла.  Анга  башчылыкъ  этген  а  Цаколаны  Алийни жашы  Тахирди. Ол  бу  бёлюмде  1976 жылдан  бери  ишлейди.  Кёп  саусузну  багъып,  аягъы  юсюне  салгъан  врачха  элде  ыспас  этмеген  жокъду. 2009  жылда уа ол «КъМР-ни Саулукъ Сакълауну сыйлы ишчиси» деген   сыйлы  атха  тийишли  болгъанды.    Тахир Алиевич  Ташлы-Таланы  волейболдан  жаш  командасыны  баш  тренериди.

Жыр айта,  эжиу  эте  билген  да керти хунерликди. Культура  жаш  тёлюню  тюз  жолгъа салыргъа болушханы да баямды.   Ташлы-Талада да   жыргъа  уста  болгъанла   аз  тюйюлдюле.  Бюгюнлюкде  «Ийнар»  жыр къауумну  республикада, андан  тышында  да    таныгъанла   кёпдюле.  Къауумну  солисти  уа  КъМР-ни культурасыны сыйлы къуллукъчусу   Гузийланы Тахирди.

«Ийнар»  къауум  къарачай-малкъар  халкъны   культурасын  айнытыугъа   уллу  къыйын  салады. Ала  халкъыбызны  ата-бабаладан  келген  ариу  адетлерин,  тёрелерин, жигитлерин, нартларын   танытхан жырланы  жангыртып айтадыла.  Жыл  сайын  да   нарт, тарых  жырларына  кёре  аламат  видео-клипле    жарашдырадыла.

 Андан  сора  да,   Байсыланы Артурну белгилерчады. Ол жаш  адам эсе да,  кёп  тюрлю  фестивальлада,  байрамлада  да  сыйлы  къонакъды. «Урал-моно» деген  Уфада  бардырылгъан  тюрк миллетлени  халкъла аралы  музыкалы  фестивалында къауумлары бла, «Минги тау» деген  жырны  айтып,  алчы  жерге  тийишли  болгъандыла.

2016 жылда  27  январьда уа   элге  суу  тартылып,  кёп заманланы болуп тургъан жарсыу  кетгенди.  Биринчи кере  бери  суу  1982  жылда  тартылгъанлыкъгъа, шаудандан  болмагъанды,  аны  ючюн  жауунла  жаусала,  кранладан кир суу чыгъа  эди. 

Жангы  водопроводну   энчилиги  недеди дегенде, ол кеси аллына  келгени себепли, токну  къоратмайды. Кеси да  таза  шаудандан  келген  сууду.  Ол  элге  жетер ючюн  13 километр  жол  салгъандыла, анга   къырал бёлгенди  ахчасы. Ол  «Таза  суу»   федерал проектни   чеклеринде  бардырылгъанды.  Алай бла   тамаша табийгъаты,  таза хауасы  болгъан элни энди хар юйюнде да таза  шаудан суу келеди.