Маданият

Малкъар ауузладан биринде, ташдан-ташха секире, чокъуракъ тамычыны тауусулмазлыкъ  жырын айта, сабанланы, биченликлени суудан къандыра, чукуйлары бла акъ булутладан бийик тик къаяланы жырып жортады узакъ ёзенлеге тау череги.

Конкурс кино ишлеге къарау 5 октябрьде Нальчикде Къырал концерт залда (ГКЗ) башланырыкъды. Ары келгенле бек биринчи  режиссёр Люаза Макоеваны «Эльбрусград»  киносуна къарарыкъдыла.  Фестивальны бардыргъанла Къабарты-Малкъарда жашагъан жаш режиссёрланы  ишлери бла къараучуланы шагъырей этерикдиле.

1935 жылда белгили режиссёр И.Я.Судаков Москвадан келип, кесини студиясына актёр фахму жилтинлери болгъан  таулу жашланы бла къызланы сайлагъанды. Ала ара шахаргъа окъургъа кетгендиле. Ол къауумгъа «Уллу студия» деп атагъандыла. Ала бери къайтхынчы Нальчикде да Гитче студия ачаргъа оноу этилгенди. Анга «Колхоз-совхоз театр студия» дегендиле. Аны къурауну, анга башчылыкъ этиуню да оноуун ол кезиуге Москвада театр институтну (ГИТИС-ни) административ (театрны оноучусу) бёлюмюн бошап келген Акъайланы Къасымгъа бергендиле. 

Шауаланы Хасан бюгюннгю адабиятда бек фахмулу, айтхылы, энчи кёз къарамы, энчи жашау сынауу болгъан,  энчи хатлы прозачыларыбызданды.

Къудуретни ахшылыгъындан, миллетибиз ёсюп келген жаш тёлюню ариу къылыкъда, таза ниетде юйретиуге, адет-тёрелени сакълаугъа эс бургъанлай, ол затлагъа энчи магъана бергенлей келеди. Бюгюнлюкде да жашларын, къызларын ариу ёсдюрюп, хурметге тийишли жаш юйюрлерибизни барлыгъы, айхай да, къууандырады.

Багъымчакъ – дарман этерге усталыгъы болгъан, багъыучу адам.

Багъымлы – ырысхылы, ашаулу (жер, къуллукъ). 

Багъыш – биреуге не да бир тюрлю къууумгъа аталып этилген иш, айтылгъан сёз, саугъа.

Багъышла – анга къара, анга бер, аны сыйла деген магъанада жюрюйдю.

Бажа неда киеу къарындаш – эки туугъан эгечни алгъан эр кишиле. 

Баз, базым, базгъынлыкъ – таукеллик; кеси къарыууна, акъылына ышаныу; тенгликге, тюзлюкге ийнаныу. 

Кёп болмай Къабарты-Малкъар къырал университетде «Точка кипения» деген аты бла назму жыйымдыкъ китапны презентациясы болгъанды. Анга  студентле, преподавательле эмда башхала къатышхандыла.

Къабарты-Малкъарны халкъ жазыучусу Тёппеланы Алим кёп жылланы ичинде тилибизде аз жюрюген, унутула баргъан эмда жангыдан кирген сёзлени жыйып, аланы магъаналарын ангылатханды. Ол уллу ишине «Сейирсиндирме сёзлюк» деп атагъанды.

Малкъар халкъны айтхылыкъ шайыры Мечиланы Кязим хажи туугъанлы быйыл 160 жыл толады.  Ол датагъа жоралап газетибизде энчи цикл ачылгъанды. Ол материалланы авторлары белгили алимледиле, кесаматчыладыла, адабиятчыладыла. Хар бирини кесини энчи оюму, фикири, акъылы.  Бюгюн биз басмагъа хазырлагъан  магъанлы материал  философия илмуланы доктору, профессор Эфендиланы Салихни поэтни чыгъармачылыгъына жоралагъан статьясындан юзюкдю. 

Къашхатаугъа жете баргъан жерде, Жемтала кёпюрню онг жанында, бийик акъ жар барды. Аны баш жаны къалын агъачды. Алайда эмен терекле, башха юлкюле ёседиле. Тюп жаны Къашхатаугъа эм андан ары тарлагъа баргъан жолгъа къаршыды. Акъ жарны юсюнде Къайсынны суратын  эм аны «Мамырлыкъ эм къууанч сизге, саула»,- деген ёмюрлюк сёзлерин кёребиз.