Маданият

Мен, Мокъаланы Магометни кесин таныгъынчы, назмулары бла шагъырей болгъанма. Аланы терен магъаналарына, тилибизни байлыгъына, аны жыр макъамлы, ариу болгъанына да аланы окъугъандан сора эс буруп тебирегенме. 

-Бу юйден чыгъып кет! Атамдан къалгъан экиотоулу фатарым болуп тургъанлай, мени къызым юйюрю бла, ахча тёлеп, биреуню бир отоууна сугъулуп турады. Сени мында ийненг да жокъду, эшитемисе? Ким эдинг сен мени атама? Ол сени юй бийчесине санагъан эсе, паспортларыгъызда штамп нек жокъду?

Архитектор, поэт, жырчы, суратчы, огъурлу инсан, жашаугъа ачыкъ кёзден къарагъан керти шуёхум Сарбашланы Азнорну юсюнден дагъыда кёп ариу сёз айтыргъа боллукъ эдим. Алай жюрегине сау дунияны сыйындыргъан Аллахдан берилген фахму десем, былайда тамам сунама.

Россейни белгили назмучусу Александр Сергеевич Пушкин туугъанлы быйыл 220 жыл болады. Арада ёмюрле кетгенликге, бюгюн да  аны чыгъармаларын жерни къалайында да окъуйдула.  Ол ала бла къуру кесин угъай, саулай орус халкъны да ёлюмсюз этгенди.

                                                                                Хапар

Сюргюнню кезиуюнде анам, тамата къарындашым, онтёртжыллыкъ жаш Масхут, мен кесим, онеки жылым толгъан Хамит, Къазахстанны Шимал жанында шахардан, район арадан да бир бек узакъда Сары Тюз деген эллерине тюшебиз. Атабыз къазауатдан немис-фашистле бла сермешеди. Ал кезиуде къагъыт келе да тургъанды. Бираздан бери ол да тохтапды. Анам аны жарсыуун этгенлей турады.

Согаланы Сеитни  жашы Зейтун бла биринчи кере Чеченде «Кавказ оюнланы» кезиуюнде тюбешген эдик. Анда эришиулеге къатышхан хар республика, ала уа жети болгъандыла, уллу майданда  къошла къурагъан эдиле. Аланы келечилери, бир бирге къонакъгъа барып, жашаулары, турмушлары бла шагъырейлене эдиле.

Озгъан ёмюрню экинчи жарымында биз бек сюйген совет жырчыладан бири Людмила Зыкина эди. Бу кюнледе ол туугъанлы 90 жыл болады.

Багъалы окъуучула! Мен  айтырыкъ иш беш да тау ауузунда бек ариу элледен биринде болгъанды. Къысхасы, тау эллени биринде Сырмахан деген къыз бла Зондар деген жаш жашагъандыла. Къыз сабий заманында окъуна элде кёрюмдюлю, айырмалы болгъанды. Аны къара кёзлерине, къарылгъач къанатыча къашларына, белинден иги да энишге баргъан базыкъ, къара эшмелерине ким да сукъланырча эди. Элде, анга тюбеген болуп: «Машаллах, аман кёзден къалсын», – демеген болмагъанды. Юсюне ариу жарашхан кийимлери санларына адам айтып - айтмазча субайлыкъ бергендиле. Керегин табып ёсген айырма болмай не амал?

Бу статьяны белгили назмучубуз, Къабарты-Малкъар излем институтну илму къуллукъчусу болуп тургъан Отарланы Саид 1962 жылда жазгъан эди. Бюгюн аны къайтарып беребиз ол студентлеге, устазлагъа да болушлукъ этер деген хыйсапдан. Аны окъусанг, тилибизни байлыгъына, шатыклыгъына энтта да бир кере тюшюнесе. Автор кеси айтханлай, ол бу статьяда жазгъан окъуна не къадар сёзню, ариу да, терен магъаналы да сёзню унутуп барабыз.

Къарачайлы къарындашыбыз Тамбийланы Асхатны жашы Къаспотну бизни республикада не заманда да ашыгъып сакълаучудула. Таулула аны жырларын бек жаратадыла, концертине барадыла, дисклерине да сюйюп тынгылайдыла.