«ЖАШ ТЁЛЮГЕ КЪАЙГЪЫРЫУ БАШ БОРЧУБУЗДУ»

Не заманда да спорт жаш тёлюню жашауунда магъаналы жерни алгъанды. Арт жыллада спорт мекямла, жалгъан кырдыгы болгъан футбол майданла кёп элледе да ишленнгендиле. Яникойда да аллай майдан ишленнгенли бир 9-10 жыл болады. Ол кече-кюн да къуру турмагъанлай, сабийле къауум-къауум болуп, анда футбол ойнагъанлай турадыла.

Элни Къабарты-Малкъарны биринчилигине къатышхан бир ненча командасы да барды. Алагъа жарау этдирген элчи жаш Малкъондуланы Мунирди. Футбол командаланы къурауда, жарау этдириуде, аланы эришиулеге элтиуде, хазырлауда да Мунирге болушхан, билеклик этген жашла аз тюйюлдюле. Энчи алып айтханда, ол жаны бла элни иймамы Элеккуланы Хасанхажини юлюшю уллуду.

Республиканы радиосуну журналисти Кючмезланы Мухтар Малкъондуланы Мунир бла ушакъ бардыргъанды.

- Мунир, командагъызны жетишимлерини юсюнден эшите турабыз. Кесинг тренерлик ишге къалай келгенсе? Сабийле бла не замандан бери кюрешесе?

- Жаш заманыбызда, бир 18-20 жыл бола болур андан бери, команда къурап, Яникойну жашлары республикада ойнайыкъ деген мурат бла башлагъан эдик. Команданы жыйып, республиканы чемпионатында бир юч жыл ойнагъанбыз. Жетишимлерибиз аман тюйюл эдиле. Элледен тышында да, шахардан жашла келип, бирге къошулуп, ойнап тургъанбыз.

Болсада ол халда юч жылдан ары чыдаялмадыкъ. Не ючюн дегенде команданы къоранчларына ахча-бохча мажаргъан къыйын болуп, къояргъа тюшген эди. Сора, республиканы чемпионатында бир ойнап кёрейик, ЛФЛ лига деп барды, ары кирип, ойнайыкъ деп оюмладыкъ. Атаккуланы Хусейни жашы Мухамматны башламчылыгъы бла команда къуралып башлады. Ол заманда мени хапарым жокъ эди. Сора, элибизни иймамы Элеккуланы Хасанхажи, керти да иги адам, Аллах ыразы болсун анга, манга тюбеп: «Мунир, бир футбол команданы къолгъа алсанг эди», - деди.

Мен бир кесек арсар да болдум, алгъынча болалмам деп тартындым. Болсада аз-аздан ишге берилдим. Биз ойнап башлагъанлы жарым жыл болады, толуракъ айтханда уа, кюз артындан башлап ойнайбыз. Тенглик, шуёхлукъ оюнла, орусча айтханда уа, «товарищеский» оюнлагъа аслам жюрюдюк. Тёбен Чегемге барып, анда жашла бла, Быллымгъа барып, бу элни эм Тырныауузну да командалары бла ойнадыкъ. Ызы бла Къарачайда Ючкекенни командасы бла да ойнап къайтдыкъ.

Алай бла, аз-аздан республиканы къыш чемпионатына къатышдыкъ. Биз жараула этип, ойнап башлагъанлы, биягъында айтханымча, жарым жыл болады. Анда уа эрттеден, 20-30 жылдан артыкъ заманны къатышхан, совет заманладан бери футболдан школлары, академиялары болгъан эллени, шахарланы командалары ойнайдыла. Ала бла ойнап, кючюбюзню сынайыкъ, аладан да бир затха юйренейик деген муратыбыз бар эди. Болсада Аллахны ахшылыгъындан, 11 команданы ичинде бешинчи жерге чыкъдыкъ. Ол затха мен болмагъанча ыразыма, жашла да, сау болсунла, тынгылы кюрешгендиле. Жарсыугъа, уллу кёллюлюк этип, хорлатхан оюнларыбыз да болгъандыла. Оюнну ахыр такъыйкъаларында топ бизни къабагъыбызгъа ычхынып, хорлатхан кюнлерибиз да болгъандыла. Алай, биринчи кере къатышып, бешинчи жерге чыкъгъаныбыз да жетишимди дерге сюеме.

- Сени къолунгда, биз эшитгенден, жыл санларына кёре юч къауум жараула бардырадыла, ойнайдыла. Алаймыды?

- Хау, тюз айтаса. Биринчи къауум 10-12 жыллыкъла, ала да республиканы жай чемпионатында ойнап башлагъандыла 16 команданы ичинде, ала бусагъатда 7-8 жердедиле. 2007-2010 жыллада туугъан жашла экинчи къауумдула. Бу кюнледе аланы жай чемпионатда ойнарча, къагъытларын жарашдырып, элтип келгенбиз. Тамата къауумну жетишимлерин а башында белгиледим.

- Командаларыгъызда Яникойдан бла Каменкадан жашламы ойнайдыла, огъесе тышындан келгенле да бармыдыла?

- Асламысында битеу тышына, Нальчикге жан атадыла, бизге уа шахардан бир 4-5 жаш, хар кюнден келалмасала да, ыйыкъгъа бир ненча кере келип, жараулагъа къатышханлай турадыла.

- Мынча жашны жыйып, аланы юслерине кийим, аякъларына тийишли чурукъла, топла алырча, оюннга башха эллеге, шахарлагъа элтирча аслам къоранч этерге да тюше болур. Ол жаны бла сизге ким болушады? Къыралны жанындан бир тюрлю болушлукъ бармыды?

- Бек сау болсунла элни жашлары. Аллахны ахшылыгъындан, уллу кёллю болмагъан адамла элде асламдыла. Ала барысы да, къолларындан келгенча болушлукъ этерге кюрешедиле, сабийлеге тынгылы юс кийим, топла эм башха инвентарьдан бир къауум затланы алыргъа болушхандыла. Яникой элни администрациясы, элни иймамы Элеккуланы Хасанхажи да иги болушхандыла. Дагъыда башха жашла да футбол ойнагъан майданны ремонт этип, тап халгъа келтиргендиле. Аллах аланы барысына да болушсун!

- Былайда, сиз ойнагъан, жалгъан кырдыгы болгъан майданны эскердинг. Аллай майданланы кёп элледе ишлегендиле. Яникойда ол ишленнгенли, баям, 10 жыл бола болур. Жылдан-жылгъа ол тозурамай къалмазлыгъы шартды. Муну тап халда къалай туталасыз?

- Аны ишлегенле бек сау болсунла. Болмагъанча уллу сууаплыкъ этгендиле. Элни сабийлерини асламысы былайда кечинедиле, ойнайдыла. Майданны юсюнде кийизи тынгылы болгъанына, аны тюбюн хазырлап салгъанла да, кёл салып, кереклисича ишлегенлери себепли, анча жылдан бери ол «тёзгенди». Озгъан жылны кюз артында элибизден бир жаш болушуп, «резиновая крошка» дейдиле, аллай алып, кийизни трактор бла ариулатып, аны къуюп, жангыртханбыз. Алай этмесек, жарауланы бардырыргъа башха жерибиз жокъду.

- Ачыкъ айтайыкъ, тренерлик этгенинг ючюн, къыралдан не иш хакъ алмайса, не урунуу стажынг бармайды. Кеси башламчылыгъын бла кюрешесе. Юч къауумну болмай, жаланда бир команданы тутар ючюн къаллай бир къоранч этерге тюшеди?

- Биз иш хакъ ючюн кюрешмейбиз. Элде ёсюп келген жаш тёлюге не хайыр эталсакъ да къууанабыз. Элни жаш тёлюсюне къайгъырыуну кесими баш борчума санайма. Сора, ким биледи, бу жашладан бирлери атын айтдырып, бир белгили командагъа тюшюп, аны жетишимли ойнагъанын кёрюрге насып болса, ол саулай элге, миллетге да уллу къууанч боллукъду. Мен, эм биринчиден, ол затха къарайма.

Командаланы кереклерини юсюнден айтханда уа, бир 500-600 минг сом болса эди, тынгылы программа къурап, ишлеп башларгъа онг боллукъ эди. Аны айтханым, бюгюннгю кюнден тышында, тамбланы юсюнден сагъыш этерге онг чыгъарыкъ эди. Биз ойнагъан командаланы онгларына къарасанг, башха элледе юч къауумгъа угъай, бир командагъа жылгъа 500-600 минг ахча къоранч этерге онглары бардыла. Болсада, къолубуздан келген къадарда, бу ишни жарты жолда къоймаз акъылдабыз.