Маданият

Саратовну Л.В. Собинов атлы къырал консерваториясыны композиция бла музыка теория кафедрасыны выпускниги, бюгюнлюкде РФ-ни Композиторларыны союзуну келечиси, СКГИИ-ни преподаватели Малкъандуланы Ахматны чыгъармачылыкъ жолуна барыбыз да къууанып къарайбыз. Аны «Минги-Тау» биринчи малкъар симфониясы, «Омела» симфониясы, «История народа на устах» къобузгъа бла струнный инструментлеге поэмасы, «Горы молчат, но помнят» чыгъармасы, Мечиланы Кязимни «Тахир бла Зухура» поэмасына кёре жазылгъан «Легенда гор» операсы эм башхала керти да бийик профессионаллыкъны кёргюзтген шартладыла. 

Бу кюнледе КъМР-ни халкъ поэти Гуртуланы Салих туугъанлы 85 жыл толгъанын Маданият министерствобузну себеплиги бла республикада кенг халда белгиленирикди.

Быйыл болуннган ишледе, айхай да, миллет магъаналы, эсде къаллыкъла аз тюйюлдюле. Аллайлагъа бара тургъан жылда чыкъгъан ахшы китапланы да санаргъа боллукъбуз. «Бек иги саугъа – китап», – деп, биз жаш заманлада алай айтыучу эдиле. 

Той баргъан кезиуде келинни баш ауун алыу бла сый салыу уллу, магъаналы жумушладан бириди. Киеу жёнгерле келинни келтиргенден сора юч-тёрт кюнден неда бир ыйыкъдан сора болады бу иш, энди жашны, къызны жаны да къалай келишгенлерине кёре. Асламысында шабат кюн этиледи. Адамла ишлеринден эркин болгъан кезиуде. Бир амал болуп, узакъгъа созаргъа жарамайды.

Алтууланы Халимат Малкъар къырал драма театрны эм фахмулу актрисаларындан бириди, быйыл ол сахнада аламат  оюнлары бла  къараучуланы къууандыргъанлы жыйырма жыл болады.

Жангы юйюрле къурала, аны бла байламлы адетлерибиз тюрлене неда бизде жюрюмеген жангылары къошула барадыла. Ариу, алтын адет-тёрени сакълагъанла, билгенле да бардыла. Бизни борчубуз аллай адамладан къауумуна жолугъуп, хапар соруп, халкъгъа билдириргеди. Аладан бир къауумун бюгюн басмалайбыз.

Ариу адетлерибиз сакълайдыла халкъыбызны энчилигин. Жамауатда хар элни къой союуу башха, деп сёз жюрюйдю. Алай болмаз ючюн, бу хапарны жазардан алгъа, хар ауушдан билимли адамлагъа жолугъуп, юйюр къурауну юсюнден ушакъ этилгенди. Ала айтхан затла бир ызгъа жыйылгъандыла.

Поэзия жер башына не кюн жаратылгъанын айтхан, айхай да, къыйынды. Болсада аны дунияны биргесине къуралгъан сунама. Алай хычыуунду аны гыллыуун сезген, тизгинледе поэт къайсы сёзню къалай хайырланнганына эс бургъан. Тилибизни кючюне, аны башхалагъа ушамагъан шатыклыгъына сюйюннген. Нек дегенде ол барыбызгъа да къудурет берген байлыкъды.

Халкъыбызны ийнагъы «Балкария» фольклор-этнография къырал тепсеу ансамбль къуралгъан кюнден башлап бюгюнлюкге дери бизни жюреклерибизни жарытханлай, къууандыргъанлай келеди. Быйыл ол къуралгъанлы 35 жыл толады. Аны бла байламлы ансамбльни тарыхыны юсюнден материалланы басмалагъанбыз. Аладан бирин а кесини заманында той къауумну юбилейлеринден бирине КъМР-ни халкъ поэти Мокъаланы Магомет жазгъан эди. Ол тарых магъаналы материалны бюгюн эсгерирге сюебиз.

Аппайланы Макарны жашы Аскер къарачай-малкъар тилни тинтиуню мурдорун салгъан алимледен бириди.